Αρχίζει η αντίστροφη μέτρηση για το κορυφαίο βραβείο της Ευρώπης στη διασυνοριακή ερευνητική δημοσιογραφία. Δέκα εξαιρετικές έρευνες έχουν προκριθεί για το Βραβείο Αντίκτυπου IJ4EU 2025, το ετήσιο βραβείο που αναγνωρίζει τη συνεργατική δημοσιογραφία με σημαντικό κοινωνικό αντίκτυπο.
Η φετινή λίστα υποψηφιοτήτων αντικατοπτρίζει τη δύναμη της διασυνοριακής συνεργασίας στην ευρωπαϊκή δημοσιογραφία, καθώς έργα από 36 ομάδες, που εκπροσωπούν συνολικά 58 χώρες, διαγωνίζονται για το βραβείο. Ανάμεσά τους περιλαμβάνονται όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ και χώρες εκτός ευρωπαϊκών συνόρων.
Η τελική λίστα υποψηφιοτήτων προέκυψε μέσω μιας διαδικασίας προ-αξιολόγησης, η οποία πραγματοποιήθηκε από ανεξάρτητους αξιολογητές του Πανεπιστημίου της Λειψίας, με τη συνδρομή του Ευρωπαϊκού Κέντρου για την Ελευθερία του Τύπου και των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης (ECPMF), ενός από τους κύριους εταίρους της κοινοπραξίας IJ4EU.
Ένα ανεξάρτητο σώμα κριτών, υπό την προεδρία της Gillian Phillips, θα επιλέξει τις τρεις νικήτριες ομάδες, οι οποίες θα κερδίσουν από 5.000 ευρώ. Αν και η λίστα αναδεικνύει εξαιρετικές συμμετοχές, η επιτροπή διατηρεί το δικαίωμα να επιλέξει νικητές και από άλλες επιλέξιμες υποψηφιότητες. Οι νικητές θα ανακοινωθούν στις 26 Σεπτεμβρίου 2025, κατά τη διάρκεια της τελετής λήξης του UNCOVERED, του ετήσιου συνεδρίου του IJ4EU, που φέτος θα φιλοξενηθεί στην Αθήνα από το Διεθνές Forum Δημοσιογραφίας του iMEdD.
Ανακαλύψτε τις 10 έρευνες που προκρίθηκαν (παρατίθενται με αλφαβητική σειρά):
The Baku Connection
Από κοινοπραξία διεθνών ΜΜΕ, με επικεφαλής το Forbidden Stories
«Καλούμε όλους τους ερευνητές δημοσιογράφους σε όλο τον κόσμο να μας υποστηρίξουν και να συνεχίσουν τις έρευνές μας από εκεί που τις αφήσαμε».
Πενήντα πέντε μέσα ενημέρωσης, με συντονισμό από το Forbidden Stories, ανέλαβαν να συνεχίσουν το έργο των Αζέρων δημοσιογράφων Ulvi Hasanli και Sevinc Vaqifqizi από το Abzas Media, οι οποίοι είχαν φυλακιστεί μαζί με άλλους τέσσερις συναδέλφους τους από τις αζέρικες αρχές.
Η έρευνα που συνέχισαν αποκάλυψε πολλά περισσότερα από τη διαφθορά σε τοπικό επίπεδο: από την κακοδιαχείριση του σωφρονιστικού συστήματος του Αζερμπαϊτζάν και τις περιβαλλοντικές παραβάσεις σε χρυσωρυχεία της Γκενταμπέκ, μέχρι τη ροή ευρωπαϊκών κονδυλίων στο σωφρονιστικό σύστημα της χώρας, το οποίο είναι γνωστό για τις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η έρευνα επίσης αποκαλύπτει πώς επηρεάστηκαν οι εκλογικές παρατηρήσεις και εντοπίζει ένα χρηματοοικονομικό δίκτυο, που διακίνησε εκατομμύρια από υπεξαιρεμένα χρήματα μέσω Λουξεμβούργου, Γαλλίας και Αζερμπαϊτζάν, ακριβώς τη στιγμή που το Αζερμπαϊτζάν προετοιμαζόταν να φιλοξενήσει την COP29.
Deadly Prices – How Big Pharma Feeds Inequality in Europe
Από Investigate Europe και τους συνεργάτες του NDR, WDR, Süddeutsche Zeitung, Reporters United, και Eesti Ekspress
Γιατί τα φάρμακα που σώζουν ζωές εξακολουθούν να είναι απρόσιτα για τόσους πολλούς στην Ευρώπη — και ποιος επωφελείται από τον πόνο;
Η δημοσιογραφική ομάδα του Investigate Europe, σε συνεργασία με τα NDR, WDR, Süddeutsche Zeitung, Reporters United και Eesti Ekspress, αποκαλύπτει πώς οι φαρμακευτικοί κολοσσοί εκμεταλλεύονται αδιαφανείς μηχανισμούς τιμολόγησης, ισχυρή πίεση μέσω λόμπι και τους κανόνες για την πνευματική ιδιοκτησία, ώστε να διατηρούν τις τιμές των φαρμάκων υψηλές σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Με ρεπορτάζ από πολλές χώρες της Ε.Ε., η διασυνοριακή έρευνα φωτίζει έναν σκληρό μηχανισμό: κυβερνήσεις που συχνά δεν καταφέρνουν να διαπραγματευτούν αποτελεσματικά, ασθενείς που περιμένουν μάταια για θεραπείες, και δημόσια συστήματα υγείας που πιέζονται οικονομικά — την ώρα που τα κέρδη των φαρμακευτικών εταιρειών εκτοξεύονται.
Πρόκειται για δημοσιογραφία που δεν χαρίζεται: απαιτεί απαντήσεις από ένα σύστημα που έχει χτιστεί για να εξυπηρετεί τους μετόχους, και όχι τις ανθρώπινες ζωές.
The Gaza Project
Από κοινοπραξία διεθνών ΜΜΕ, με επικεφαλής το Forbidden Stories
Τα γιλέκα του Τύπου έχουν γίνει στόχος.
Από τις τρομοκρατικές επιθέσεις που οργάνωσε η Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου, η Παλαιστίνη έχει γίνει ο πιο επικίνδυνος τόπος στον κόσμο για τους δημοσιογράφους, με πάνω από 100 δημοσιογράφους να έχουν σκοτωθεί στη Γάζα και τη Δυτική Όχθη. Ως αντίδραση στον πιο φονικό πόλεμο για τον Τύπο στην πρόσφατη ιστορία, το Gaza Project συγκέντρωσε 50 δημοσιογράφους από 13 μέσα ενημέρωσης, υπό την καθοδήγηση του Forbidden Stories, για να ερευνήσουν σχεδόν 100 περιπτώσεις δημοσιογράφων που σκοτώθηκαν, τραυματίστηκαν ή φέρονται να είχαν γίνει στόχοι.
Αδυνατώντας να δημοσιογραφούν από τη Λωρίδα της Γάζας, η ομάδα συγκέντρωσε περισσότερες από 120 μαρτυρίες, χαρτογράφησε δεδομένα GPS, εντόπισε βαλλιστικές τροχιές και συμβουλεύτηκε 25 ανεξάρτητους ειδικούς. Το αποτέλεσμα: Στοιχεία που αμφισβητούν τις αρνήσεις της ισραηλινής κυβέρνησης και αποκαλύπτουν ένα τρομακτικό μοτίβο επιθέσεων κατά του Τύπου.
How an EU-Funded Security Force Helped Senegal Crush Democracy Protests
Από Andrei Popoviciu και José Bautista, Al Jazeera English και Fundación porCausa
Δημιουργήθηκε για να καταπολεμήσει το έγκλημα στα σύνορα της Δυτικής Αφρικής, αλλά χρησιμοποιήθηκε για να καταστείλει τη δημοκρατική αντίσταση στη Σενεγάλη.
Η έρευνα των Andrei Popoviciu και José Bautista αποκαλύπτει πώς η GAR-SI, με την υποστήριξη εκατομμυρίων από ευρωπαϊκή χρηματοδότηση, χρησιμοποιήθηκε για να καταστείλει τις διαδηλώσεις που ξέσπασαν μετά την δίωξη του ηγέτη της αντιπολίτευσης, Ousmane Sonko. Δεκάδες άνθρωποι σκοτώθηκαν, και πολλοί άλλοι τραυματίστηκαν ή συνελήφθησαν, καθώς οι αρχές της Σενεγάλης χρησιμοποίησαν θωρακισμένα οχήματα και εξοπλισμό που προμήθευσε η Ε.Ε. για να στοχεύσουν τους διαδηλωτές, συχνά μακριά από τα σύνορα. Εσωτερικά έγγραφα, βίντεο και μια εμπιστευτική αξιολόγηση αποκαλύπτουν όχι μόνο τη χρήση της δύναμης αυτής στο εσωτερικό της χώρας, αλλά και ένα μοτίβο διαφθοράς, κακής εποπτείας και παραβιάσεων δικαιωμάτων. Η έρευνα οδήγησε μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου να ζητήσουν επίσημη έρευνα για το πώς τα ευρωπαϊκά χρηματοδοτούμενα έργα ασφαλείας χρησιμοποιούνται για να υπονομεύσουν τις δημοκρατικές αξίες που υποτίθεται ότι πρέπει να προστατεύουν.
Kremlin Leaks: How the Russian Red Cross Became Part of Putin’s War and Propaganda System
Από Delfi Estonia, Expressen, Frontstory.pl, Meduza, iStories, Paper Trail Media, Der Spiegel, Der Standard, Tamedia, VSquare, και ZDF
Αποκαλύπτοντας το πανοπτικό της μηχανής προπαγάνδας
17 δημοσιογράφοι από επτά χώρες συνεργάστηκαν για να επαληθεύσουν και να αναλύσουν μια σειρά εγγράφων που διέρρευσαν από την προεδρική διοίκηση του Πούτιν. Δημοσιευμένο λίγο πριν τις προεδρικές εκλογές στη Ρωσία, το Kremlin Leaks προσφέρει μια μοναδική εικόνα για το πώς το Κρεμλίνο σκηνοθετεί μια παράσταση δισεκατομμυρίων δολαρίων με στόχο τη δημόσια συμμετοχή, δημιουργώντας ψεύτικα δίκτυα ηγετών γνώμης, τρέχοντας ένα σύστημα προπαγάνδας που παρακολουθεί τους Ρώσους πολίτες από τη γέννηση μέχρι τον θάνατο, και κατασκοπεύει κάθε τους βήμα στο διαδίκτυο χρησιμοποιώντας προηγμένα συστήματα πληροφορικής.
Η έρευνα αποκαλύπτει επίσης πώς η μηχανή προπαγάνδας της Ρωσίας επεκτείνεται σε απρόσμενους θεσμούς, όπως και στον Ρωσικό Ερυθρό Σταυρό (RRC). Τα έγγραφα δείχνουν τη συμμετοχή του στην «επανεκπαίδευση» παιδιών που εκτοπίστηκαν από την κατεχόμενη Ουκρανία, καθώς και συμμετοχή σε πατριωτικά στρατόπεδα της Ρωσίας, όπου νεαρά παιδιά διδάσκονται να χειρίζονται τουφέκια και εκπαιδεύονται σε κοντινές μάχες.
Passportgate
Από το Belarusian Investigative Center (Alina Yanchur, Stanislau Ivashkevich, Maksym Savchuk) και το 15min.lt (Jūratė Damulytė, Gabriele Navickaite, Jurgita Šimelevičienė)
Νέα διαβατήρια, ίδιος ολιγάρχης
Αυτή η σειρά ερευνών, από τα BIC και 15min.lt, δείχνει πώς το μονοπώλιο ενός ανθρώπου έχει σιωπηρά διαμορφώσει την επιχειρηματική δραστηριότητα του κρατικού ελέγχου: ο Viktor Chevtsov, ένας ισχυρός ολιγάρχης γνωστός ως «η τσάντα χρημάτων του Λουκασένκο», επωφελείται από μια εταιρεία που ονομάζεται Golograficheskaya Industria, η οποία κατέχει το μονοπώλιο που της έχει παραχωρηθεί από το κράτος για την παραγωγή ασφαλιστικών ολογραμμάτων και κρυσταλλογραμμάτων, τα οποία απαιτούνται σε ένα ευρύ φάσμα καταναλωτικών προϊόντων, εξασφαλίζοντας έτσι μια σταθερή ροή δημόσιου χρήματος σε ιδιωτικά χέρια.
Αλλά η ιστορία δεν τελειώνει εκεί: οι δημοσιογράφοι αποκάλυψαν επίσης συνδέσεις μεταξύ του Chevtsov και του μακροχρόνιου παραγωγού διαβατηρίων της Λιθουανίας, της εταιρείας Garsų pasaulis, την οποία διάλεξαν οι ηγέτες της Λευκορωσικής αντιπολίτευσης για να δημιουργήσουν το διαβατήριο της «Νέας Λευκορωσίας» — ένα έγγραφο που προορίζεται να προσφέρει ασφαλή και νόμιμη ταυτοποίηση στους Λευκορώσους σε εξορία. Χωρίς να το γνωρίζουν οι ηγέτες της λευκορωσικής αντιπολίτευσης, η Garsų pasaulis και ο Chevtsov συνιδιοικούν μια εταιρεία που είναι καταχωρημένη στη Λιθουανία.
Poison PR
Από Lighthouse Reports, Le Monde, The Guardian, Africa Uncensored, The New Lede, The New Humanitarian, ABC News Australia, The Wire, Premium Times, και the Continent
Χρήματα των Αμερικανών φορολογουμένων διατέθηκαν σε μια μυστική καμπάνια προώθησης φυτοφαρμάκων
Μια κοινοπραξία μέσων ενημέρωσης, υπό τον συντονισμό του Lighthouse Reports, αποκάλυψε πώς η αμερικανική κυβέρνηση χρηματοδότησε μια κρυφή καμπάνια από την εταιρεία δημοσίων σχέσεων v-Fluence, με σκοπό να υποβαθμίσει τους κινδύνους από τα φυτοφάρμακα, να δυσφημήσει τους αντιπάλους και να υπονομεύσει το Ευρωπαϊκό Πράσινο Συμβόλαιο. Τα χρήματα των φορολογουμένων διατέθηκαν, μεταξύ άλλων, σε ένα αποκλειστικό κοινωνικό δίκτυο με το όνομα «Bonus Eventus», το οποίο αποκάλυψε προσωπικά δεδομένα εκατοντάδων επικριτών των φυτοφαρμάκων, όπως επιστήμονες, πολιτικούς, ακτιβιστές και ειδικούς του ΟΗΕ, σε μέλη του, που περιλάμβαναν αξιωματούχους της αμερικανικής κυβέρνησης.
Η έρευνα αποκάλυψε επίσης ότι η v-Fluence δούλευε ενεργά χρησιμοποιώντας εκστρατείες επιρροής και παραπληροφόρησης για να υπονομεύσει το Ευρωπαϊκό Πράσινο Συμβόλαιο και μια διάσκεψη για τους κινδύνους από τα επικίνδυνα φυτοφάρμακα στην Κένυα, οδηγώντας διεθνείς χρηματοδότες να αποσύρουν την υποστήριξή τους από την εκδήλωση.
Say Privet
Από Delfi Estonia, OCCRP, Paper Trail Media, Der Standard, Re:Baltica, και ZDF
«Απλά πείτε μας ένα γεια.»
Αυτό ακριβώς έκαναν οι δημοσιογράφοι από τα Delfi, OCCRP, Paper Trail Media, ZDF και Der Standard για να αποκτήσουν πρόσβαση σε ένα μυστικό κανάλι Telegram που σχετίζεται με την παραστρατιωτική ομάδα Wagner, για τη μυστική τους έρευνα. Πίσω από αυτόν τον απλό χαιρετισμό κρύβεται μια ανησυχητική διαδικασία στρατολόγησης: νέοι άνδρες με φιλορωσικές απόψεις στοχοποιούνται και ενθαρρύνονται να «ενταχθούν στη μάχη κατά των δυτικών συμμάχων της Ουκρανίας.»
Αυτά τα κανάλια, για τα οποία οι δυτικοί ειδικοί πιστεύουν ότι υποστηρίζονται από τις ρωσικές μυστικές υπηρεσίες, προσφέρουν πληρωμή σε κρυπτονομίσματα με αντάλλαγμα πράξεις σαμποτάζ, κατασκοπείας, εμπρησμού και ακόμη και φόνου. Ο στόχος είναι σαφής: Να εξαπλωθεί ο φόβος και το χάος, και να αποδυναμωθεί η υποστήριξη της Ουκρανίας από τις δυτικές κοινωνίες.
Shady Green Finance
Από τους δημοσιογράφους Stefano Valentino και Giorgio Michalopoulos / Voxeurop
Η πράσινη χρηματοδότηση προοριζόταν για να λύσει την περιβαλλοντική κρίση ή για να την καλύψει;
Αυτό που αρχικά εισήχθη ως εργαλείο για να μετατοπιστούν τα χρήματα από τις βιομηχανίες που βλάπτουν το κλίμα, τώρα χρησιμοποιείται για να τις νομιμοποιήσει. Μια έρευνα που διήρκεσε έναν χρόνο αποκαλύπτει πώς εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον τομέα του πετρελαίου και του αερίου, της εξόρυξης άνθρακα, της αεροπορίας, της μόδας και ακόμη και της παραγωγής όπλων επωφελούνται από τα πράσινα επενδυτικά προγράμματα, εκμεταλλευόμενες νομικά κενά, χρησιμοποιώντας ασαφή γλώσσα και στηρίζοντας τη λειτουργία τους σε αδύναμα εθελοντικά πρότυπα για να εκδίδουν τα λεγόμενα πράσινα ομόλογα, συχνά χωρίς δεσμευτικές κλιματικές προϋποθέσεις. Αυτά τα κεφάλαια τους επιτρέπουν να χρηματοδοτούν τις δραστηριότητές τους με τον ίδιο τρόπο όπως πριν, καλυμμένοι πίσω από τις επίσημες κλιματικές δεσμεύσεις τους, διαδίδοντας παράλληλα παραπλανητικά μηνύματα για την υποτιθέμενη βιωσιμότητα των επωνυμιών τους.
With Europe’s Support, North African Nations Push Immigrants in the Desert
Από Lighthouse Reports, Enass, Inkyfada, Der Spiegel, Le Monde, El Pais, Irpi, και Tagesschau
Η Ευρώπη συνένοχη στις ερημικές ζώνες εγκατάλειψης
Σε όλη τη Βόρεια Αφρική, δεκάδες χιλιάδες μαύροι άνθρωποι απελαύνονται βίαια και εγκαταλείπονται σε άγονες περιοχές της ερήμου, εκτεθειμένοι στον κίνδυνο της πείνας, της βίας και του θανάτου. Αυτές οι απελάσεις χρηματοδοτούνται με ευρωπαϊκά κονδύλια, καλυμμένες πίσω από τη γυαλιστερή γλώσσα της «διαχείρισης της μετανάστευσης». Και συχνά, όχι χωρίς τη γνώση της Ευρώπης.
Η έρευνα των Lighthouse Reports, Enass, Inkyfada, Der Spiegel, Le Monde, El Pais, Irpi και Tagesschau αποκαλύπτει ότι οι πόροι που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ, όπως χρήματα, οχήματα και τεχνολογία παρακολούθησης, διευκολύνουν άμεσα αυτές τις «ερημικές χωματερές», οι οποίες στοχεύουν συστηματικά τις μαύρες κοινότητες μέσω φυλετικών διακρίσεων και βίαιης απέλασης στο Μαρόκο, τη Μαυριτανία και την Τυνησία, ακόμα και αφού το νομικό τους καθεστώς και τα μέσα διαβίωσής τους σε αυτές τις χώρες έχουν καθιερωθεί εδώ και καιρό.
